سالـــــــح زاهــــــێــــر
د خواندنا مێژوویا کوردیدا ئەو چەندە باش دهێتەپێش کو پڕانیا دەمێن خۆ دا ل قۆناغا عەشیرەتگەریێ توند دا بوویە و مخابن هەتا نوکە ژی ڕێژەکا زۆر ژ کوردان پێگیریێ ب ڤێ هزرێ دکەت.
د (مقدمة ابن خلدون) دا یا دامەزرێنەرێ زانستێن جڤاکی و مێژوونڤیس و فەیلەسوفێ ئەندەلوسی - تونسی دا هاتیە" إنّ القبيلة إذا قوي سلطانها ضعف سلطان الدولة، وإذا قوي سلطان الدولة ضعف سلطان القبيلة" هەر هەدەم عەشیرەت بهێزکەفت وی دەمی دێ هێز و دەستهەلاتا دەولەتێ کێم بیت و هەردەمێ هێز و دەستهەلات بهێزکەفت وی دەمی دێ هێز و کاریگەریا عەشیرەتێ کێم بیت.
لێرەدا ئیبن خەلدون یاسا و دەستورەکێ دادرێژیت بەری حەفت سەد سالە کو بۆ ئەڤرۆیا هەرێما کوردستانێ دگۆنجیت و ل سەر دئێتە بجهـ ئینان ژبەرکو عەشیرەتێت کورد د چەرخێ بیست و ئێکێ دا زۆر هەولا خۆ بهێزکرنێ ددەن زێدەتر ل سەردەمێ شەرێ چالدێڕان (١٥١٤) کو کورد ل سەر بنەمایێ عەشیرەتگەریێ هاتە دابەشکرن ل سەر دەولەتا عوسمانی و سەفەوی، ئەڤ چەندە ژ ئەگەرێن سەرەکی بوویە ب نەگەهشتنا کوردان ب مافێن خویێن نەتەوەیی.
وەک ڕێزگرتنا جۆانیێن عەشیرەتێ تشتەک نورمالە و گرنگە نەریتێن ئەرێنی یێت ڕەسەن بهێنە پاڕاستن و ڕێز لێ بهێتەگرتن، لێ گرنگیدان ب هزرا گەنی و خڕاب و وێڕانکەر و دەمارگیر و شەرخاز و ڕەگەزپەرستا عەشیرەتگەریێ ل سەر حیسابا جۆانیێن وێ ئەڤ چەندە کارەساتە و فەرە هەول بهێتەدان کو ڕێگری لێ بهێتەکرن و ئیدی جڤاک ل مەترسیا ڤێ هزرێ بهێتە دەربازکرن ب بهێزکرنا سازیێن دەولەتێ تایبەت ژلایێ ئێمناهیێ و دادگەهان ڤە یاسا ب توندی بهێتە بجهـ ئینان داکو ئیدی ل یاسایا دارستانێ دەرباز بکەین وەختێ یێ بهێز یێ لاواز دخوت و بگەهینە قوناغا پاڕاستنا مافێن تاک ب تاکێن جڤاکی ل رێکا یاسایێ.
دنها دا هەرێما کوردستانێ بەرەڤ هەلبژاردنەک چارەنڤیسساز ڤە دچیت و هەمی لایەنێن کوردستانی هەولا ڕازیکرن و ڕاکێشانا دەنگێت وەلاتیان ددەن، هەتا ڤێرێ چ کێشە نینە و سیاسەتە و هەر ئالیەک دیڤ وان ئالاڤێن بەردەست وەک مافەک سیاسی و دەستوری حەقە کار بۆ پاڕاستن و بهێزکرنا پێگەهێ خو بدەت، لێ دیڤ بنەمایێن دەستوری و یاسایی و دیر ژ تێکدانا جڤاکی، ژبەرکو وەک دهێتە زانین هێشتا جڤاکێ کوردی قوناغا عەشیرەتگەریێ دەربازنەکریە و بەڕۆڤاژی هەولا توندکرنا بنەمایێن پاشڤەمایێن ڤێ هزرێ ژی دهێتەکرن مخابنی ڤە ب ڕێکا ئالاڤێن سەردەمیانە کو فەرە بۆ خۆشگۆزەڕانیێ بهێنە بکارئینان نەک بۆ نەزانینیا عەشیرەتگەریێ!
وەک ل سەروبەرێ سیاسی دا دیار دبیت هندەک لایەنێن سیاسیێن کوردی کو هێز و چەک و نیڤەک ژ ئاخا هەرێمێ ددەستی دایە د ڕەوشەک نەباش دانە و ب هیچ ئاوایەکێ زەحمەتە پێگەهێ خۆ یێ جەماوەری بپارێزن و بەرۆڤاژی دێ کارکەن هێزا سیێ بن و نەبن هێزا چارێ، لەوما دەست بریە بۆ زێدەکرنا ناکوکیێن عەشیرەتگەریێ و ڕاگەهاندن و سوشیال میدیایا خۆ دایەکاری بۆ وێ چەندێ دکەن و گوتنەکا کەسایەتیەکێ بەرێز یێ سیاسی دکەنە بابەتەک سیاسی بۆ بەرژەوەندیا تەسک یا حزبی بێ هزر ژ مەترسیێن وێ بهێتەکرن، بابەتی ب روویدانێن ڤێ داویێ ڤە گرێدەین و شڕوڤەبکەین وڕاستیا وێ دیار بکەین کو ئێکەتیێ ب چ ئاوا بابەت گۆهۆری، بابەت ب ڤی ئاوایی بوویە، ئەز وەک بەرهەڤبوویەک د وێ کومبوونا جەماوەری دا یا (١٦ - ٨ - ٢٠٢٣) ل ناحیا گردەسێنی ل دەمێ بەرێز (د. مەردان خدر زێباری) بەرپرسێ لقا نەها پارتی دیموکراتی کوردستان ئاخفتی ئاماژە ب وێ چەندێ کر (چ جاش و خۆ فروش نەشێن هنگۆ و پارتی ژێک جۆدا بکەن..) لێرەدا ئەگەر وێ چەندێ دانین گۆمان ل سەڕ گۆتنا بەرێز بەرپرسێ لقێ هەیە، باشە مانە دسیاسەتێ حزب بەرامبەر حزبە؟ وەختێ ئاماژێ ب وێ چەندێ دکەت کو ( هنگۆ ل پارتی جۆدا بکەت) واتا چ هێز نەشێن هنگۆ بکەنە حزبەکا دیتر پارتی بەرامبەر حزبەکا دیترە نەک پارتی بەرامبەر عەشیرەتەکا دیتر دهێت ل عورفێ سیاسی دا، واتا دیڤ مێژوویێ و ژیوارێ هەیی چ حزبێن دیتر هنگۆ ل پارتی جۆدا ناکەن تایبەت ئێکەتی وەک هەڤرکێ پارتی، لێرەدا زاڕاڤێن جاش و خۆفڕوش هاتیە بکارئینان، و مەبەس ژێ ئەو بوو ئەوێن هەتا دوهی کەرکوک فروشتی و هەتا نۆکە ژی دژی هەرێمێ نە نەشێن هنگۆ ژ پارتی جۆدا بکەن، ئەڤە وەک لۆژیکێ ئاخفتنێ و چ شڕۆڤایەتی بۆ بهێتەکرن شاشە و چ بنەما بوونە.
شڕۆڤەکرنا ڕاگەهاندن و سوشیال میدیایێ بۆ ڤی بابەتی گەلەک یا شاش بۆ فەرە ئیدی ئەڤ پێشکەفتنا سەردەم بهێتە بکارئینان بۆ مەرەمێن چاک و کاریگەر و ئەرێنیێن وەکی : هۆشیاریا جڤاکی و سەرئێخستنا ئارمانجێن نەتەوایەتی و گرنگیدان ب جۆانیێن جڤاکی و نەهێلانا توند و تیژیێ و پاڕاستنا ئێمناهیا جڤاکی و گرنگیدان ب بنەمایێن پێکڤەژیانێ وگرنگیدان ب هەڤدوو قەبیلکرنێ.